Kamienie szlachetne to wartościowe i rzadko spotykane czyste, jednorodne odmiany skał i minerałów. Wyjątkiem są kamienie pochodzenia roślinnego jak bursztyn czy zwierzęcego jak perła lub koral. Kamienie te cechują się dużą trwałością i twardością. Kamienie szlachetne charakteryzują się silnym połyskiem i efektownym zabarwieniem bądź brakiem zabarwienia. W jubilerstwie wykorzystujemy je oprawiając w srebro, złoto lub inny metal szlachetny.
Agat
Agat to minerał półszlachetny. Jest to wielobarwna, wstęgowa odmiana chalcedonu powstała w zastygłej lawie. Nazwa pochodzi od nazwy rzeki Achates (obecnie Dirillo) na Sycylii. Starożytni używali agatu na napierśnikach dla dodania siły i męstwa w walce, a także do wyrobu pieczęci.
.
Akwamaryn
Nazwa pochodzi od łacińskich słów aqua marina czyli woda morska. Minerał błękitny lub niebieskozielony w zależności od ilości domieszek związków żelaza. Kamień szlachetny, będący przezroczystą odmianą berylu. Starożytni nosili go dla ochrony podczas podróży morskich.
.
Ametyst
Przezroczysta odmiana kwarcu mlecznego o fioletowej lub purpurowej barwie. Jego nazwa pochodzi od greckich słów a méthystos co znaczy nie pijany, gdyż według greckich wierzeń picie wina z ametystowych naczyń zapiezpieczało przed upojeniem. Ametyst osadzony jest w pierścieniu papieskim.
.
Chryzoberyl
Rzadki minerał z gromady tlenków, w jubilerstwie najczęściej przezroczysty o żółtym lub zielonym odcieniu. Nazwa wywodzi się od greckich słów chrysos – złoto oraz beryllos – beryl. Jego najrzadsze i najcenniejsze odmiany to aleksandryt i kocie oko.
.
Cytryn
Kamień szlachetny, odmiana kwarcu. Nazwa pochodzi od starofrancuskiego słowa citrin – żółty. Barwa pastelowo żółta do ciemnobrunatnej spowodowana jest obecnością inkluzji wodorotlenku żelaza. Po podgrzaniu cytryny zmieniają barwę, np. brazylijskie cytryny z kopalni Montezuma stają się zielone.
..
.
Diament
Diament to minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa diamentum, czyli niepokonany, niezniszczalny i nawiązuje do wyjątkowej twardości tego minerału. Jest najtwardszą znaną substancją z występujących w przyrodzie. Od zamierzchłej starożytności do początku XVIII w. jedynym źródłem wydobycia diamentów było terytorium Indii. Złoża diamentów znajdują się jednak również w Afryce, Ameryce Południowej, Ameryce Północnej, Australii, oraz na terytorium Rosji. Wartość oszlifowanego diamentu szacuje się według tzw. zasady czterech C. Nazwa pochodzi z języka angielskiego. Pierwsze C to carat czyli waga w karatach. Drugie C to colour czyli barwa. Trzecie C to clarity czyli czystość. Czwarte C to cut czyli szlif.
Granat
Grupa minerałów z gromady krzemianów o barwach od ciemnoczerwonej do intensywnozielonej. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa granatus oznaczającego owoc granatu, do którego nasion przyrównywano ten kamień. Kamień ten używany był już od epoki brązu. W RPA jest to produkt odpadowy przy eksploatacji diamentów.
.
Kwarc
Minerał z gromady krzemianów przestrzennych. Czysty, bezbarwny kwarc nazywany jest kryształem górskim lub skalnym. Kwarc jest najpospolitszym minerałem w skorupie ziemskiej. Narzędzia krzemienne (odmiana kwarcu) wytwarzano już w epoce kamiennej, a obecnie poza jubilerstwem stosuje się go m.in. przy produkcji pasty do zębów.
Markazyt
Minerał z gromady siarczków. Nazwa pochodzi od arabskiego słowa marqasitae lub perskiego marcasisa, którym określano zarówno piryt jak i markazyt. Biżuteria markazytowa jest tak naprawdę wykonana z trwalszego pirytu, jednak nazwa markazyt jest nazwą tradycyjną wywodzącą się jeszcze ze średniowiecza, kiedy to obejmowała również piryt.
.
Oliwin
Oliwiny to grupa minerałów zaliczana do krzemianów. Szlachetna odmiana oliwinów to perydot. Perydot znaleziono w próbkach pyłu kosmicznego z wystrzelonej w 1999 r. sondy Stardust, której zadaniem było zebranie pyłu jednej z komet. Kolekcja 954 zielonych oliwinów właściwych ozdabia złoty tron sułtański ze zbiorów muzeum pałacowego Topkapi w Stambule w Turcji.
Onyks
Minerał, odmiana chalcedonu o równoległym ułożeniu warstw, na przemian białej i czarnej.
Nazwa pochodzi od greckiego słowa onux i oznacza pazur: nawiązuje do twardości, wyglądu i ostrych krawędzi tego minerału. Znany był od czasów starożytności i przez wieki był najczęściej używanym kamieniem do wyrobu kamei i pieczęci.
.
Opal
Mineraloid zaliczany do krzemianów. Najbardziej znany kryształ fotoniczny. Opale szlachetne wykazują charakterystyczne zjawiska optyczne jak opalizacja, opalescencja, efekt kociego oka, asteryzm. Rzymianie importowali go z Indii gdzie znany był jako upala – drogi kamień. Opal jest oficjalnym kamieniem szlachetnym Australii.
.
Rubin
Kamień szlachetny o barwie od różowej do krwistoczerwonej. Jest to rzadki minerał, odmiana korundu. Rubin to mocny i wytrzymały kamień, trwardszy od niego jest w naturze tylko diament. Światowym centrum handlu rubinami jest Bangkok w Tajlandii. W 2000 r. odkryto złoża rubinu na Madagaskarze, który od tej pory dołączył do liderów wydobycia tego kamienia.
Szafir
Bardzo twardy minerał, niebieska odmiana korundu. Jest minerałem rzadkim. Nazwa pochodzi od starogreckiego słowa sappheiros, które oznaczało przede wszystkim lapis-lazuli nawiązując do koloru nieba. Ogromną większość szafirów podgrzewa się w obróbce dla zintensyfikowania ich niebieskiego koloru, a naturalnie intensywne kamienie są wyjątkowo kosztowne.
Szmaragd
Odmiana berylu. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa smaragdus czyli zielony i nawiązuje do charakterystycznej barwy tego minerału. Szczególnie ceniony był w starożytnym Egipcie, Persji, Arabii, a także u Azteków, Inków, Majów. Tradycyjnym źródłem najlepszych szmaragdów była przez wieki Kolumbia, jednak niedawno odkryto jeszcze lepszej jakości zasoby w Zambii.
Tanzanit
Przezroczysta odmiana zoisytu odkryta w 1967 r. w Tanzanii. Do tej pory jest to jedyne znane źródło tego minerału. Nazwę od kraju odkrycia wprowadziła w 1969 r. firma Tiffany. W pierwotnym stanie tanzanity są szarawe lub brązowawe więc wszystkie są podgrzewane w obróbce do temperatury ok. 430°C dla uzyskania głębokiego odcienia niebieskiego lub fiołkowego.
Topaz
Minerał z gromady krzemianów. Rozpowszechniony jest w wielu rejonach świata. Nazwa pochodzi od topázios – poszukiwać, lub topaz – ogień i nawiązuje do pomarańczowozłotej barwy i blasku szlachetnych odmian tego minerału. Największym producentem topazu jest Brazylia. Coraz bardziej powszechnie kupowany jest topaz bezbarwny, dużo tańszy od diamentów.
..
Turkus
Rzadki minerał z grupy fosforanów. Nazwa turkus wywodzi się od francuskiego słowa turquoise – turecki, gdyż przez Turcję wiódł kiedyś szlak handlowy z Persji do Europy. Turkus od ok. 6000 lat był ulubionym kamieniem w sztuce i jubilerstwie ludów Afryki, Ameryki Południowej, Ameryki Północnej i Azji. Niektóre turkusy zawierają inkluzje skały wypełniającej zwanej matriks.
Turmalin
Turmaliny to szereg minerałów z grupy krzemianów o różnych barwach. Szczególnie popularne są turmaliny czerwone, zielone, niebieskie i wielokolorowe. Główne źródła wydobycia to Azja, USA I Afryka. Nazwa pochodzi od syngaleskiego słowa turmali określającego zdolność do przyciągania, po podgrzaniu, popiołu z ognia.
…
.
Bursztyn
Bursztyn to skamieniała żywica drzew. Najczęściej ma zabarwienie żółte do brązowego, bywa jednak mlecznobiały, niebieski, zielonkawy, bezbarwny, czerwony lub czarny. Bryłki tego kamienia zawierają czasem szczątki zwierząt lub roślin z czasu kredy i kenozoiku albo śladowe ilości minerałów. Występuje w niewielkich ilościach na całym świecie, jednak w jubilerstwie najcenniejszy jest bursztyn bałtycki. Szacuje się iż 90% złóż światowych znajduje się w Obwodzie Kaliningradzkim w Rosji. Największe międzynarodowe targi bursztynu na świecie Amberif odbywają się w Gdańsku. Według tradycji ludowych bursztyn miał właściwości lecznicze. Miał leczyć choroby gardła i tarczycy, reumatyzm, bóle głowy, katar.
Perła
Perły to wytwory małży lub innych mięczaków w reakcji na ciało obce które przedostało się do muszli. Zbudowane są z tej samej substancji co wewnętrzna strona muszli, czyli z masy perłowej. Perła może być biała, ale także czarna, brązowa, niebieska, kremowa, kremoworóżowa, różowa, albo typu fancy z kolorowym orientem lub overtonem, a więc mieniąca się kolorami. Perły naturalne, słonowodne i słodkowodne powstają bez udziału człowieka. Mozna jednak kupić perły hodowlane, również słonowodne lub słodkowodne, które również są prawdziwe i w przystępnej cenie. Hodowlą pereł już w XIII w. trudnili się Chińczycy, obecnie światowym liderem w hodowli pereł jest Japonia. Naturalne perły występują w Zatoce Perskiej, u wybrzeży Morza Czarnego, u wybrzeży południowej Azji i północnej Australii, Ameryki Środkowej i Południowej, Florydy, Japonii.
Koral
Koral to szkielety wapienne koralowców tworzących m.in. rafy i atole. Korale mogą być białe, białe w różowe plamki, krwiste, bladoróżowe, czerwone, ciemnoczerwone, o barwie granatów, fioletowe, niebieskie, czarne. Najliczniej występują w Morzu Śródziemnym. Głównym miejscem handlu jest Torre del Greco (Włochy) , gdzie obrabia się 75% korali wyłowionych na całym świecie. Pozostałe tereny występowania korali szlachetnych to Morze Czerwone, wybrzeża Japonii, Afryki, Azji, Hawaje. W starożytnym Rzymie gałązki korali wieszano dzieciom na szyi dla ochrony przed niebezpieczeństwem i aż do XX w. we Włoszech noszono koral dla ochrony przed złym spojrzeniem oraz niepłodnością u kobiet.
